Bayanların en sık karşılaştığı ve korktuğu hastalıkların başında meme kanseri gelmektedir. Her gün birçok bayan, eliyle yeni fark ettiği kitle ya da ağrı nedeni ile polikliniklere endişe içinde başvurmaktadır. Bu hastaların hemen %90'ında kanser çıkmamakta, iyi huylu hastalıklara rastlanmaktadır. Memenin iyi huylu hastalıkları daha ziyade genç yaşta daha çok rastlanan kitlelerdir. Fibrokistik hastalığı başka bir sayfada aktardığımız için burada diğer İyi huylu meme hastalıklarına değineceğiz.İyi huylu meme hastalıkları,

• Fibroadenomlar,
• Lipomlar,
• Kistler,
• Duktal ektaziler
• Jinekomasti' lerdir

Fibroadenom veya halk arasında beze olarak adlandırdığımız kitleler genç yaşlarda görülürler. Kansere dönüşmezler, büyümeye devam ederek normal meme dokusunu iterler ve şekil bozukluğuna yol açarlar. Burada önemli olan mevcut bulgunun içinde bulunduğu döneme özgü olup olmadığıdır. Mesela 20'li yaşlarda görülen fibroadenomların 50 yaşındaki bir bayanda ortaya çıkması şüphe vericidir. Erken üreme döneminde oluşurlar ve yıllarca aynı boyutta kalabilir ve gerileme döneminde küçülebilirler. Çok tipik sert, ağrısız, düzgün sınırlı ve hareketli kitlelerdir. Bununla birlikte nadiren klinik olarak yanlış tanınabilirler. Gerçekten de fibroadenom ön tanısı ile takip edilen bazı hastaların ileri tetkikler sonucunda aslında kanser oldukları saptanmıştır. Bu yüzden tipik bile görünse kitle olarak kabul edilmelidir. Genel anlamda biz 35 yaş üzerindeki kişilerde rastlanan fibroadenomların (bezelerin) çıkarılmasını önermekteyiz. Daha genç yaştaki kişilerde görülen fibroadenomların takip edilmesi, klinik şüphe olmaması halinde kabul edilebilir bir yöntemdir. Kliniklere başvuran hastaların büyük çoğunluğunda hekim muayenesinde  kitlenin düzgün şekilli ve sınırlı, hareketli (muayene esnasında el altında kaçar) ve genelliklelikle ağrısız olduğu fark edilir. Ultrasonografi ile tanı konabilir.

Lipomlar: Halk arasında bilinen ismi ile yağ bezeleridir. Vücudumuzun her yerinde olabilecekleri gibi, memelerimizde de olabilirler. Bir ya da birden çok sayıda olabilirler. Yumuşak ve iyi sınırlıdırlar. Ultrasonografi ile tanı konabilir. Büyüme gösteredikleri için lokal anestezi ile çıkarılmaları gereklidir, çünkü büyüyen bir lezyon olduğu için çıkarılması için büyümesi beklendiği taktirde memede oluşacak deformasyon ve şekil bozukluğu artacaktır.

Kistler: Gerçek sıklığı bilinmemekle beraber her 10 kadından birinin memelerinde şikayete yol açan kist vardır ve kadınların yaklaşık %60 kadarında fark edilmemiş ya da şikayete yol açmamış kistler bulunmaktadır. Kist; süt bezinin içinin sıvı ile dolması sonucu ortaya çıkan keseciktir. Sert, yuvarlak kitle olarak ele gelir. İçindeki sıvının rengi genellikle sarı, yeşil ya da kahverengidir. Büyüklük ve çokluğa bağlı olarak ele tek kitle yada bölgesel dolgunluk, şişkinlik olarak gelebilir. En sık şikayet gene ağrıdır. Ağrı kistin ani şişmesine bağlı olarak oluşabileceği gibi kistin patlaması sonucu etrafa yayılan kist sıvısının tahrişi sonucu da olabilmektedir. Büyük ve komplike kistler içi boşaltılarak tedavi edilirken içeriği kanlı olanlar hücresel değerlendirme yapılmak amacıyla patolojik incelemeye gönderilir.

Duktal ektazi: Memede ortadan kesilmiş portakal görüntüsü gibi ışınsal olarak dizilmiş ve her biri meme başına tek bir süt kanalı ile açılan 10-12 süt bezi vardır. Her bir sür bezinin kendi kanal sistemi ve ana süt kanalı vardır. Bu süt kanal sisteminin yer yer kalınlaşarak tıkanması, yer yer genişlemesi ve kanal içerisinde sınırlı ya da yaygın enfeksiyon gelişmesi ile seyreder. meme başından yeşil - kahverengi veya kanlı akıntı mevcuttur. Nedenleri tartışmalı olmakla birlikte hormonal nedenler en akla yakın olanıdır. Teşhis aşamasında olası bir kötü huylu hastalığın ayıtıcı tanısı için meme başı yayması yapılmalıdır. Duktal ektazi zaman zaman tekrarlama olasılığı olmasına karşın tıbbi tedavi ile iyileçebilen bir hastalıktır.Kanser değildir, ileride kansere dönüşmez.

Jinekomasti: Erkeklerde meme büyümesine jinekomasti denir. Jinekomasti hayatımızın belli dönemlerinde normal olarak kabul edilebilir. Doğumda anneden geçen hormonlar nedeniyle, ergenlik çağına girerken erkeklik hormonu ile kadınlık hormonu arasındaki dengesizlikler dolayısı ile  ve yaşlılık döneminde erkeklik hormonunun azalmasından dolayı normal kabul edilir ve tedavi edilmezler. Bu dönemler haricindeki jinekomastilerin altında hormonal bir bozukluk olup olmadığı araştırılır. Çünkü jinekomastinin temelinde memeye ait bir bozukluk değil, hormonal bir bozukluk yatar. Bu hormonal bozukluk mevcut diğer hastalıkların etkisi ile ya da başka hastalıklar nedeni ile kullanılan ilaçların yan etkileri nedeni ile gelişmiş olabilir. Mesela karaciğer rahatsızlığında, testisle ilgili problemlerde, kortizon kullanımında da meme büyümesi gelişebilir. Bu durumda jinekomasti değil eğer gerekiyor ise jinekomastiye neden olan şey düzeltilmelidir.

TEŞHİS:

En önemli bulgular muayenede tesbit edilir, ultrason ve mammografi kitlenin ayrıntılı tarifine yardımcı olur. Memedeki kitleler iyi huylu görünsede her durumda çıkarılmalı ve patolojik inceleme yapılmalıdır. aksi ipat edilene değin memedeki her kitleye sanki kötü huluymuş gibi ciddi yaklaşmak gereklidir. Ancak burada halka arasında yanlış bilinen bir yargıyı düzeltmek gerekir. Meme kanseri ayırıcı tanısı ve tepitinde önemli bir yeri olam mammografi, bir kitle tarama testi değildir. Günümüzde ne yazık ki belediyeler ve bazı özel sağlık kurumları tanıtım ve promosyon amaçlı kitlesel mammografi uygulamaları yapmakta ya da medyayı kullanarak kitleleri yönlendirmektedirler. Mammografi uygulamasının kendisi de,içerdiği yoğun radyasyon ve memelerin radyasyona diğer dokulardan daha hassas olması nedeni ile kanser gelişimi açısından bir etken olabilir. Mammografi 35 yaşından küçük kadınlarda çekilmemelidir, 35 yaş sonrası 2 yıldan az süreler ile tekrarlanmamalıdır. Mammografi ancak diğer tetkik yöntemleri ile saptanan kanser şüphesinin varlığı durumunda gerekirse tek memeye, zorunluluk hallerinde iki memeye birden çekilmelidir. Hal böyle iken hangi nedenle olursa olsun uçanı kaçanı mammografi çektirmeye yönlerdirmek ne derece doğru olabilir.

TEDAVİ:

Memedeki iyi huylu kitlelerin (fibroadenom-lipom-kist) tedavisi cerrahidir sadece kistler belki enjektörle boşaltılabilir ama tekrar oluşur.    Ameliyatta kitleye en yakın cilt alanından meme başına ışınsal olacak şekilde cilt açılır kitleye ulaşılır, etrafla olan bağlantıları kesilir ve çıkarılır. Memedeki bütün kitleler, iyi huylu görünse bile cerrahi olarak çıkarılmalı çıkarılan kitlenin histo patolojik (mikroskobik) tetkiki mutlaka yapılmalıdır. İyi huylu meme kitleleri kanser değildir, ancak kanser olmadıkları muhtelif tanı yöntemleri kullanılarak mutlaka tespit edilmelidirler.